Sukcesja apostolska ks. Adama Rośka – analiza teologiczna i kanoniczna

Wprowadzenie

Sukcesja apostolska jest fundamentalnym elementem eklezjologii Kościołów - rzymskokatolickiego i prawosławnego, a także niektórych tradycji starokatolickich. Opiera się na założeniu, że władza duchowa przekazywana jest w sposób nieprzerwany od apostołów poprzez pokolenia biskupów. Istotne jest, aby ten proces był dokonywany w zgodzie z wymogami teologicznymi, liturgicznymi oraz kanonicznymi danego Kościoła. W przypadku ks. Adama Rośka i jego konsekracji biskupiej przez ks. (?) Stanisława Sawickiego pojawiają się poważne wątpliwości co do ważności zarówno tej konsekracji, jak i jej zgodności z zasadami sukcesji apostolskiej.

Poniższy artykuł jest próbą kompleksowego omówienia sukcesji apostolskiej ks. Rośka w kontekście teologicznym, kanonicznym oraz historycznym. Przedstawiono tutaj szczegółowe tło historyczne, analizę kanoniczną oraz ocenę sukcesji z punktu widzenia Kościołów rzymskokatolickiego i prawosławnego. Przy tworzeniu tego tekstu skorzystano ze wsparcia merytorycznego duchownych Kościoła rzymskokatolickiego oraz Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, za co serdecznie dziękuję.

Tło historyczne

Adam Rosiek, urodzony w 1959 roku, w 1984 roku przyjął święcenia kapłańskie w Kościele rzymskokatolickim. Służył w diecezji tarnowskiej przez ponad 20 lat. W 2006 roku zrezygnował z kapłaństwa w Kościele rzymskokatolickim, podejmując decyzję o opuszczeniu tej wspólnoty. W 2009 roku przystąpił do Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego (PNKK) w USA i Kanadzie, który jest członkiem Unii Utrechckiej – federacji starokatolickich wspólnot wywodzących się z XIX-wiecznego ruchu sprzeciwu wobec dogmatu o nieomylności papieża.

W 2012 roku, wraz z bpem Sylwestrem Bigajem, rozpoczął działalność w Polsce, tworząc struktury Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (PNKK w RP). Jego działalność została jednak szybko uznana za rozłamową zarówno przez Kościół Polskokatolicki w Polsce (członka Unii Utrechckiej), jak i przez macierzysty PNKK w USA i Kanadzie. Konflikty wewnętrzne doprowadziły do utworzenia w 2014 roku Katolickiego Kościoła Narodowego (KKN) w Polsce, na którego czele stanął Adam Rosiek.

31 stycznia 2015 roku w Miliczu ks. Adam Rosiek przyjął sakrę biskupią z rąk Stanisława Sawickiego. Konsekracja ta stała się przedmiotem kontrowersji, które wiążą się z osobą Sawickiego oraz jego linią sukcesji apostolskiej.

Analiza linii sukcesji Stanisława Sawickiego

Stanisław Sawicki, który udzielił sakry biskupiej ks. Adamowi Rośkowi, jest postacią budzącą wiele kontrowersji. Sawicki rozpoczął swoją drogę w tzw. Bractwie Kapłańskim Świętych Cyryla i Metodego, gdzie w 2003 roku przyjął sakrę biskupią z rąk Andrzeja Sarwy (znanego również pod pseudonimem Andreas Thorfinn). Andrzej Sarwa, sandomierski pisarz i publicysta, nigdy nie był uznawany za duchownego przez żadną kanoniczną wspólnotę chrześcijańską, co podważa ważność konsekracji Sawickiego.

W 2005 roku Sawicki nawiązał kontakt z abpem Jurijem Jurczykiem, biskupem Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi Patriarchatu Kijowskiego (UPC PK). W Doniecku przyjął od Jurczyka święcenia diakonatu i prezbiteratu. Problem polega jednak na tym, że Jurczyk w 2002 roku dokonał konwersji na katolicyzm, składając wyznanie wiary przed Markiem Pivarunasem, sedewakantystycznym biskupem katolickim. Z punktu widzenia teologii prawosławnej, konwersja Jurczyka spowodowała utratę zdolności do ważnego sprawowania sakramentów, a tym samym nieważność wszystkich święceń, których udzielił po swojej konwersji.

Sawicki, zdając sobie sprawę z wątpliwości co do ważności swoich święceń, wielokrotnie próbował uzyskać ich potwierdzenie w innych strukturach kościelnych. Brak jednoznacznej linii sukcesji apostolskiej czyni jego konsekrację biskupią niezgodną z teologią zarówno katolicką, jak i prawosławną.

Jeśli przyjmiemy, że Stanisław Sawicki nie posiadał ważnych święceń biskupich, konsekracja ks. Adama Rośka nie spełnia wymogów sukcesji apostolskiej. Z punktu widzenia teologii katolickiej i prawosławnej sukcesja ta została przerwana (chociaż w kontekście wspólnoty Katolickiego Kościoła Narodowego wydaje się, że nigdy nie zaistniała).

Ocena w świetle prawa kanonicznego Kościoła Rzymskokatolickiego

Kościół Rzymskokatolicki uznaje, że sakrament święceń, aby był ważny, musi być sprawowany przez duchownego ważnie wyświęconego w sukcesji apostolskiej. W przypadku ks. Rośka:

1. Ekskomunika – Przyjęcie sakry biskupiej bez zgody papieskiej skutkuje ekskomuniką latae sententiae (kan. 1382 KPK).
2. Odejście od Kościoła – Opuszczenie Kościoła rzymskokatolickiego i przystąpienie do innej wspólnoty chrześcijańskiej jest traktowane jako akt apostazji.
3. Nieuregulowana sukcesja – Zgodnie z nauczaniem Kościoła Rzymskokatolickiego, konsekracja biskupia udzielona przez osobę nieważnie wyświęconą jest nieważna.

Ocena w świetle teologii prawosławnej

Kościół prawosławny również podkreśla konieczność nieprzerwanej sukcesji apostolskiej. W przypadku ks. Rośka, z powodu wątpliwości co do linii sukcesji jego konsekratora, nie można mówić o zachowaniu sukcesji apostolskiej w rozumieniu prawosławnym; również ze względu na fakt niewystarczającej liczby konsekratorów biorących w udział w tym obrzędzie. Dodatkowo, akty konwersji i związane z nimi zmiany jurysdykcyjne konsekratora Rośka wykluczają możliwość uznania jego sakry przez Kościoły prawosławne.

Relacje ekumeniczne i kontrowersje

Adam Rosiek podejmował działania zmierzające do budowy własnej pozycji ekumenicznej. Przykładem może być podpisanie w 2016 roku porozumienia z Prowincją Ameryki Łacińskiej Kościoła Anglii, później zaś, po roku 2022 z Chrześcijańsko-katolickim Kościołem w Niemczech (niezrzeszonym w Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich). Jednocześnie Rosiek deklaruje akceptację dla doktryny katolickiej, w tym dla dogmatów maryjnych, ale odrzuca obowiązkowy celibat duchownych.

Kontrowersje budzi także publiczne eksponowanie przez Rośka kontaktów z hierarchami Kościoła katolickiego, w tym audiencji u papieża Franciszka w 2019 roku. Działania te są krytykowane jako próba legitymizacji jego pozycji wobec wiernych.

Wnioski

Analiza sukcesji apostolskiej ks. Adama Rośka pozwala na sformułowanie kilku kluczowych wniosków, które mają istotne konsekwencje teologiczne, kanoniczne oraz ekumeniczne.

1. Sukcesja apostolska w przypadku ks. Rośka jest przerwana z powodu nieważności święceń jego konsekratora
   Sukcesja apostolska wymaga, aby każda konsekracja biskupia była udzielana przez biskupa, który sam posiada ważne święcenia w nieprzerwanej linii sukcesji sięgającej apostołów. W przypadku ks. Adama Rośka poważne wątpliwości budzi linia sukcesji Stanisława Sawickiego, jego konsekratora. Sawicki otrzymał swoje święcenia od osób, których linia sukcesji jest kwestionowana zarówno przez Kościół katolicki, jak i prawosławny. Szczególną uwagę zwraca fakt, że jednym z jego konsekratorów był Jurij Jurczyk, biskup Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi Patriarchatu Kijowskiego, który w 2002 roku przeszedł na katolicyzm, tracąc zdolność do ważnego sprawowania sakramentów według teologii prawosławnej. W świetle tych ustaleń sukcesja apostolska ks. Rośka jest uważana za przerwaną. Bez nieprzerwanej sukcesji nie można mówić o ważności sakr biskupich i prezbiteratu w jego wspólnocie, co ma kluczowe znaczenie dla życia sakramentalnego jego Kościoła. To szczególnie ważne w kontekście co rusz ogłaszanych przez jego wspólnotę kolejnych uroczystości "święceń diakonatu", "święceń prezbiteratu".

2. Działalność Rośka i jego wspólnoty nie znajduje uznania ani w Kościele Rzymskokatolickim, ani prawosławnym
   Katolicki Kościół Narodowy w Polsce, kierowany przez ks. Adama Rośka, pozostaje w izolacji eklezjologicznej. Jego wspólnota nie jest uznawana za Kościół mający ważną sukcesję apostolską przez żadną z głównych tradycji chrześcijańskich. Kościół Rzymskokatolicki uważa ks. Rośka za ekskomunikowanego zarówno z powodu przyjęcia sakry biskupiej bez zgody papieskiej, jak i z powodu porzucenia pełnej komunii z Rzymem. Z kolei Kościół prawosławny, bazując na swoich kryteriach sukcesji apostolskiej, również nie uznaje święceń Rośka, ponieważ zostały one udzielone przez osobę, która według kanonów Kościołów prawosławnych nie miała prawa ich udzielać. Brak uznania ze strony głównych Kościołów chrześcijańskich stawia wspólnotę Rośka w sytuacji eklezjologicznej marginalizacji, co znacząco utrudnia jej jakiekolwiek działania ekumeniczne.

3. Ks. Rosiek pozostaje postacią kontrowersyjną, a jego działalność budzi pytania o motywacje i cele
   Działalność ks. Adama Rośka budzi wiele kontrowersji, zarówno w środowiskach kościelnych, jak i w kręgach teologicznych. Jego decyzja o przyjęciu sakry biskupiej w okolicznościach budzących poważne wątpliwości co do ważności tego aktu jest interpretowana przez krytyków jako próba uzyskania wyższej pozycji w hierarchii kościelnej. Rosiek często podkreśla swoją niezależność oraz gotowość do przyjmowania duchownych z różnych tradycji, w tym byłych księży rzymskokatolickich. Tego typu działania, łącznie z otwarciem na duchownych porzucających swoje macierzyste Kościoły, postrzegane są jako rozłamowe. W szczególności przyjęcie ks. Jarosława Cieleckiego, znanego propagatora kultu św. Charbela, zostało szeroko skomentowane jako przykład działań mających na celu zwiększenie rozpoznawalności Kościoła Rośka.

Dodatkowym źródłem kontrowersji jest sposób, w jaki ks. Rosiek stara się legitymizować swoją działalność poprzez kontakty z hierarchami Kościoła katolickiego. Na przykład zdjęcia z papieżem Franciszkiem z audiencji generalnej w 2019 roku, umieszczone na stronie internetowej Kościoła Rośka, mogą sugerować współpracę, której w rzeczywistości nie ma. Te działania rodzą pytania o rzeczywiste motywacje ks. Rośka: czy jego celem jest rzeczywiście budowanie wspólnoty sakramentalnej, czy raczej promocja własnej osoby i stworzenie alternatywy dla struktur uznawanych przez główne tradycje chrześcijańskie.

Bibliografia i przypisy

1. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 1382.
2. Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 857–862.
3. Dokumenty Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan, Watykan, 2016.
4. Komunikaty Kościoła Polskokatolickiego w RP, 2012–2020.
5. Kościoły starokatolickie w Polsce. Panorama związków wyznaniowych, ks. dr hab. Sławomir Pawłowski, 2023.
6. Wrocławskie wiadomości kościelne - pismo urzędowe Wrocławskiej Kurii Metropolitalnej, lipiec-grudzień 2022.